ในยุคที่เทคโนโลยี AI ไม่ใช่เรื่องของอนาคตอีกต่อไป แต่ได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของปัจจุบันอย่างสมบูรณ์ ภูมิทัศน์ของวงการสื่อมวลชน โดยเฉพาะสายข่าวเทคโนโลยีสารสนเทศ (ไอที) กำลังเผชิญหน้ากับความท้าทายและการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญที่สุดครั้งหนึ่ง คำถามที่ว่า “นักข่าวไอทีจะอยู่รอดและเติบโตได้อย่างไรในยุค AI” กลายเป็นประเด็นเร่งด่วนที่ต้องหาคำตอบ
เวทีเสวนาที่จัดโดย ชมรมนักข่าวสายเทคโนโลยีสารสนเทศ (ITPC) ได้รวบรวมผู้เชี่ยวชาญจากแวดวงดิจิทัลและการสื่อสาร ได้แก่ จักรพงษ์ คงมาลัย จาก Moonshot Digital และ กล้า ตั้งสุวรรณ จาก Wisesight (Thailand) เพื่อร่วมกันให้ภาพอนาคตและชี้ทางรอดให้กับคนในวิชาชีพสื่อไอที ซึ่งสามารถสรุปเป็นแก่นสำคัญได้ดังนี้
1. สร้างตัวตนให้โดดเด่น: ทางรอดในทะเลคอนเทนต์ (Personal Branding)
ในวันที่ทุกคนสามารถเป็น “สื่อ” ได้ผ่านโซเชียลมีเดีย การนำเสนอข่าวในรูปแบบเดิม ๆ ที่เน้นเพียงข้อเท็จจริงจากข่าวประชาสัมพันธ์ (Press Release) ไม่เพียงพออีกต่อไป เพราะ AI อย่าง ChatGPT ก็สามารถสรุปข้อมูลเหล่านั้นได้เช่นกัน
จักรพงษ์ได้เน้นย้ำถึงความสำคัญของ “Personal Branding” หรือการสร้างตัวตนบนโลกออนไลน์ให้เป็นที่จดจำ นี่ไม่ใช่การ “อวดตัว” แต่คือการสร้างความน่าเชื่อถือในฐานะผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน
“คนอยากคุยกับคน ไม่ได้อยากคุยกับสำนักข่าว”
นักข่าวไอทีจำเป็นต้องก้าวข้ามจากการเป็นเพียงผู้รายงานข่าว (Reporter) มาสู่การเป็นผู้เชี่ยวชาญที่สามารถ “ใส่ความคิดเห็น” (Opinion) และ “การวิเคราะห์” (Analysis) ที่มีคุณค่าลงไปในเนื้อหาได้ สิ่งนี้จะสร้าง “คาแรคเตอร์” ที่ชัดเจน ทำให้ผู้อ่านจดจำได้ว่า “ถ้าอยากรู้เรื่องนี้ให้ลึก ต้องอ่านจากคนนี้” ซึ่งการสร้างตัวตนที่แข็งแกร่งไม่เพียงแต่จะเป็นประโยชน์ต่อตัวเอง แต่ยังช่วยเสริมสร้างความน่าเชื่อถือให้กับองค์กรต้นสังกัดอีกด้วย
2. ใช้ข้อมูลให้เป็น: มองให้เห็นในสิ่งที่คนอื่นมองข้าม (Social Listening)
ด้านกล้า ได้ชี้ให้เห็นว่าเครื่องมืออย่าง Social Listening เป็นอาวุธสำคัญที่จะทำให้นักข่าวไอทีแตกต่างและสร้างคุณค่าได้จริง ข้อมูลมหาศาลบนโลกโซเชียลสะท้อนให้เห็นถึงความต้องการและความรู้สึกที่แท้จริงของผู้บริโภค ซึ่งมักจะเป็นคนละเรื่องกับสิ่งที่แบรนด์ต้องการจะสื่อสาร
ตัวอย่างที่เห็นได้ชัด คือ กรณีการเปลี่ยนแพลตฟอร์มถ่ายทอดสดฟุตบอล: ในขณะที่ข่าวประชาสัมพันธ์เน้นเรื่องการได้ลิขสิทธิ์ แต่สิ่งที่ผู้บริโภคต้องการรู้จริง ๆ คือ “สมัครอย่างไร?” หรือ “กล่องใหม่ใช้ยังไง?” ซึ่งเป็นช่องว่างที่นักข่าวสามารถเข้าไปสร้างคอนเทนต์ที่เป็นประโยชน์และตอบโจทย์ได้
หรือกรณีดราม่าของผู้บริหารบริษัทเทคโนโลยี: นอกจากประเด็นส่วนตัวที่สังคมให้ความสนใจแล้ว ยังมีคำถามที่ตามมาว่า “บริษัทนี้ทำธุรกิจอะไร?” นักข่าวไอทีสามารถใช้โอกาสนี้ในการเจาะลึกและอธิบายเทคโนโลยีเบื้องหลังที่ซับซ้อนให้คนทั่วไปเข้าใจได้
การใช้ข้อมูลเพื่อหา “ช่องว่าง” เหล่านี้ คือกุญแจสำคัญในการสร้างคอนเทนต์ที่ “มีคนอยากอ่าน” ไม่ใช่แค่ “มีเรื่องให้เขียน”
3. มอง AI ให้เป็นเครื่องมือ ไม่ใช่คู่แข่ง
AI ไม่ได้มาเพื่อแทนที่นักข่าว แต่มาเพื่อเป็น “เครื่องมือ” ที่ทรงพลังที่สุดชิ้นหนึ่ง หลักการสำคัญที่วิทยากรทั้งสองเห็นตรงกันคือ “AI draft, human verify” หมายถึงการใช้ AI ช่วยร่างข้อมูล สรุปประเด็น หรือแม้กระทั่งเขียนโค้ด เพื่อลดเวลาการทำงาน แต่สุดท้ายแล้ว มนุษย์ยังคงต้องเป็นผู้ตรวจสอบความถูกต้อง (Verify) เพิ่มคุณค่า และที่สำคัญที่สุดคือ “รับผิดชอบ” (Accountability) ต่อเนื้อหาทั้งหมด
กล้าได้ให้มุมมองที่น่าสนใจว่า “วันนี้เราอาจประเมินความสามารถของ AI ในปัจจุบันสูงเกินไป แต่เรากำลังประเมินความสามารถของมันในอนาคตต่ำเกินไปอย่างมหาศาล” การเติบโตของ AI นั้นรวดเร็วอย่างไม่น่าเชื่อ (ChatGPT ใช้เวลาเพียง 5 วันในการมีผู้ใช้ 1 ล้านคน เทียบกับ Facebook ที่ใช้เวลา 10 เดือน) ดังนั้น การปฏิเสธที่จะเรียนรู้และใช้งาน AI จึงเท่ากับการรอวันที่จะถูกทิ้งไว้ข้างหลัง
อนาคตของนักข่าวไอที: ปรับตัวเพื่ออยู่รอดในสมรภูมิแห่งข้อมูลข่าวสาร
อนาคตของนักข่าวสายเทคโนโลยีสารสนเทศ (ไอที) ไม่ได้ขึ้นอยู่กับการแข่งขันกับอินฟลูเอนเซอร์ (Influencer) หรือการต่อต้านปัญญาประดิษฐ์ (AI) แต่หัวใจสำคัญอยู่ที่ความสามารถในการปรับตัวและสร้างคุณค่าที่เป็นเอกลักษณ์ ซึ่งยากต่อการลอกเลียนแบบ ท่ามกลางสมรภูมิข่าวสารที่ “ปลาเร็วชนะปลาใหญ่” ผู้ที่เรียนรู้และปรับตัวได้ไวกว่าเท่านั้นจึงจะสามารถอยู่รอดได้
นักข่าวไอทีจำเป็นต้องสร้างความเชี่ยวชาญและตัวตนที่ชัดเจน (Personal Branding) โดยการค้นหาจุดยืนของตนเองให้พบ แล้วนำเสนอเนื้อหาในเรื่องนั้นๆ ให้มีความลึกซึ้งและแตกต่าง นอกจากนี้ การใช้ข้อมูลให้เป็นประโยชน์ (Data-Driven) ผ่านเครื่องมืออย่าง Social Listening จะช่วยให้เข้าใจความต้องการของผู้อ่านได้อย่างแท้จริง และสามารถสร้างสรรค์เนื้อหาที่ตอบโจทย์ได้อย่างตรงจุด
ในยุคที่ AI เข้ามามีบทบาทมากขึ้น นักข่าวไอทีต้องเรียนรู้ที่จะใช้ AI อย่างชาญฉลาดในฐานะเครื่องมือหรือผู้ช่วย เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน แต่ยังคงต้องรักษาบทบาทสำคัญในฐานะผู้ตรวจสอบข้อเท็จจริง ผู้รับผิดชอบต่อเนื้อหา และผู้สร้างสรรค์ผลงานที่ต้องอาศัยทักษะที่ AI ไม่สามารถทำได้ เช่น การสร้างความสัมพันธ์กับแหล่งข่าว การคิดเชิงวิพากษ์ (Critical Thinking) การยึดมั่นในจริยธรรม และความรับผิดชอบต่อสังคม
ดังนั้น นี่จึงไม่ใช่จุดจบของอาชีพนักข่าวไอที แต่เป็นจุดเริ่มต้นของนักข่าวไอทีในเวอร์ชันใหม่ที่ต้องมีความสามารถรอบด้านและสร้างคุณค่าได้มากกว่าที่เคยเป็นมา
ข่าวอื่น ๆ ที่น่าสนใจ
ชมรมนักข่าวไอที คัมแบ็ก! เคาะ ‘วชิรหัตถ์’ นั่งประธานฯ ลั่นฟื้นชีพองค์กรยุค AI
กสิกรไทย-Google Cloud เผยความสำเร็จ ปั้น Climate Tech Startup ในเอเชีย สู่ความยั่งยืนระดับโลก
