ปฏิเสธไม่ได้ว่า ทุกวันนี้ผู้คนต่างตระหนักและรับรู้ถึงความสำคัญของการต้องใส่ใจสิ่งแวดล้อมในทุกมิติของการดำรงชีวิต เพราะธรรมชาติได้สร้างปรากฎการณ์หลากหลายให้มนุษย์ได้สัมผัสถึงความเปลี่ยนแปลงไปของสภาพแวดล้อมมาอย่างต่อเนื่อง
การตระหนักรู้และใส่ใจสิ่งแวดล้อมเกิดขึ้นทั้งองคาพยพ ตั้งแต่รัฐบาล หน่วยงานเอกชนขนาดใหญ่ กลาง และเล็ก รวมถึงผู้บริโภครายปัจเจก ต่างร่วมมือร่วมใจกันตามบทบาท หน้าที่ ความรับผิดชอบ และศักยภาพที่สามารถกระทำได้ เพื่อช่วยกันเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการทำธุรกิจ การใช้ชีวิตให้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากขึ้น
ที่ผ่านมาประเทศไทยเราไม่มี “คำไทย” ที่ไว้ใช้สำหรับเรียกปรากฎการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปของธรรมชาติ ที่เกิดผลกระทบจากฝีมือมนุษย์ จนเมื่อปลายปี 2563 โครงการน่านแซนด์บอกซ์ ได้จัดทำแคมเปญรณรงค์เกี่ยวกับภาวะโลกรวน เพื่อสร้างความตระหนักและการรับรู้ในวงกว้างให้แก่สาธารณชน ได้จัดกิจกรรม “Words Change the World คำพูดเปลี่ยนโลก” ที่เปิดโอกาสให้คนไทยส่งผลงานประกวดคิดคำเรียกชื่อภาษาไทย ของ Climate Change ชิงเงินรางวัล 1 ล้านบาท โดยมีคณะกรรมการจากหลากหลายสาขาอาชีพร่วมพิจารณาตัดสิน จนได้คำที่มีความหมายที่ดีและเหมาะสมที่สุด
- น่านแซนด์บอกซ์ เปิดตัวภาพยนตร์โฆษณา “ภาวะโลกรวน” รวนไปถึงทุกชีวิต
- น่านแซนด์บอกซ์ จัดกิจกรรม Climate Change คิดส์แคมป์ เรียนรู้การเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศผ่านห้องเรียนธรรมชาติ
กิจกรรมนี้มีผู้สมัครเข้าร่วมกว่า 4,300 คน และมีผู้เข้าชมรายละเอียดโครงการผ่านเว็บไซต์กว่า 600,000 คน จำนวน 1.3 ล้านครั้งในช่วงเวลา 2 เดือนของการรับสมัคร สามารถเป็นตัววัดได้ระดับหนึ่งว่าประชาชนคนไทยจำนวนไม่น้อย ยังคงให้ความสนใจกับปัญหาสิ่งแวดล้อมของโลกที่กำลังทวีความรุนแรงขึ้น และกลุ่มคนเหล่านั้นสามารถเป็นกระบอกเสียงที่สำคัญของการสื่อสารข้อมูลและนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงในที่สุด
ผู้ชนะเลิศ ได้แก่ “พนัส จั่นสังข์” กับคำว่า “ภาวะโลกรวน” เป็นคำที่สั้น เข้าใจง่าย และสื่อถึงผลกระทบได้ทันที
ภาวะโลกรวน
ภาวะโลกรวน คือ สภาพภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง ภัยพิบัติธรรมชาติ พายุถล่ม ไฟป่า คลื่นยักษ์ พายุหิมะ เป็นต้น ภัยพิบัติเหล่านี้ได้สร้างความเสียหายต่อชีวิตผู้คน อาคารบ้านเรือน และเศรษฐกิจ
จากการประชุม Climate Adaptation Summit ในเดือนมกราคม 2564 พบว่า นับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2543 เป็นต้นมา ภัยพิบัติทางธรรมชาติได้คร่าชีวิตพลเมืองโลกไปเกือบครึ่งล้านราย (ราว 4.8 แสนราย) และมีแนวโน้มที่จะทวีความรุนแรงและสร้างความเสียหายมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ อุณหภูมิที่สูงขึ้น ยังอาจทำให้น้ำแข็งขั้วโลกละลาย น้ำทะเลยกระดับสูงขึ้นท่วมบางพื้นที่ สิ่งมีชีวิตมากมายสูญพันธุ์ ความหลากหลายทางชีวภาพลดลง ปะการังถูกทำลาย
การเปลี่ยนแปลงระบบภูมิอากาศที่เกิดขึ้นนี้ ส่วนหนึ่งเกิดขึ้นตามธรรมชาติ แต่ส่วนสำคัญเกิดขึ้นจากการกระทำของพวกเราผู้อยู่อาศัยบนพื้นโลกนี้ ที่ได้ปล่อยก๊าซเรือนกระจกออกสู่บรรยากาศโลกตลอดช่วงที่ผ่านมา
ก๊าซเรือนกระจกที่สำคัญและเป็นผลมาจากกิจกรรมของมนุษย์ ได้แก่ คาร์บอนไดออกไซด์ ที่เกิดจากการเผาไหม้เชื้อเพลิง โรงงานอุตสาหกรรม และการตัดไม้ทำลายป่า ก๊าซมีเธนที่กิดจากการย่อยสลายซากสิ่งมีชีวิตในพื้นที่ที่มีน้ำขัง เช่น นาข้าว ก๊าซไนตรัสออกไซด์ ที่เกิดจากอุตสาหกรรมที่ใช้กรดไนตริกในกระบวนการผลิต และการใช้ปุ๋ยไนโตรเจนในการเกษตร เป็นต้น
กิจกรรมของมนุษย์ ทำให้ภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง ปริมาณก๊าซเรือนกระจก (Greenhouse Gases) ในบรรยากาศเพิ่มมากขึ้น ส่งผลให้อุณหภูมิพื้นผิวโลกสูงขึ้น ที่เรียกว่า ภาวะโลกร้อน (Global warming) เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นเนื่องจากโลกไม่สามารถระบายความร้อนที่ได้รับจากรังสีดวงอาทิตย์ออกไปได้อย่างปกติ ทำให้อุณหภูมิเฉลี่ยของโลกสูงขึ้น และทำให้สภาพอากาศของโลกเปลี่ยนแปลงไปโดยจะส่งผลกระทบอย่างกว้างขวางต่อพืช สัตว์ และมนุษย์
ภาวะโลกรวน ทำให้ป่าดิบชื้นที่ปกติมีความชุ่มชื้นตลอดปีกลายเป็นพื้นที่แห้งแล้งกว่าเดิม และทำให้ไฟป่าลุกลามอย่างรวดเร็วและรุนแรง อาทิ กรณีสถานการณ์ไฟป่าในแอมะซอน ที่ก่อให้เกิดผลกระทบที่เห็นได้ชัดเจน คือ ทำให้เมืองเซาเปาโลทั้งเมืองตกอยู่ในความมืดมิดแม้ในช่วงกลางวันจากหมอกควันที่เข้าปกคลุม และถึงขั้นคุกคามชีวิตของชนเผ่าพื้นเมืองอีกเกือบ 1 ล้านคนที่อยู่อาศัยในป่าแอมะซอน
ผลกระทบที่สำคัญไปกว่านั้น คือ ด้วยความที่ป่าแอมะซอนมีส่วนสำคัญต่อการดูดซับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์และเป็นแหล่งปล่อยก๊าซออกซิเจนถึงประมาณร้อยละ 20 ของโลก ทำให้การสูญเสียพื้นที่ปอดของโลกไปด้วน ส่งผลซ้ำเติมให้ภาวะโลกร้อนรุนแรงขึ้นไปอีกซึ่งไม่ได้จำกัดอยู่ที่พลเมืองของบราซิลเพียงเท่านั้น แต่ส่งผลกระทบต่อคนทั้งโลกในที่สุด
ผลกระทบที่เกิดจากภาวะโลกรวน อาทิ การเกิดภัยพิบัติที่รุนแรง สภาพอากาศแปรปรวน การขาดแคลนทรัพยากรน้ำและอาหาร ล้วนส่งผลกระทบทางลบต่อผลผลิตทางการเกษตร ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม รวมถึงผลิตภาพของแรงงาน ทั้งหมดนี้ทำให้อัตราการเติบโตของเศรษฐกิจโลกได้รับผลกระทบตามมา จึงปฏิเสธไม่ได้ว่า ภาวะโลกรวน นั้นส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจของประเทศ
แนวทางการแก้ปัญหาภาวะโลกรวน
แนวทางการแก้ปัญหาภาวะโลกรวนล้วนทำได้ตั้งแต่ระดับปัจเจกบุคคลไปจนถึงระดับองค์กรเอกชนและรัฐบาล ที่ผ่านมาองค์กรเอกชนขนาดใหญ่ทั่วโลกเริ่มตระหนักและให้ความสำคัญกับการสร้างความยั่งยืนให้กับโลกเพื่อลดภาวะโลกรวนตามแนวทางการพัฒนาอย่างยั่งยืน พ.ศ. 2573 (The 2030 Agenda for Sustainable Development) ที่ได้กำหนดเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals) ว่าจะต้องบรรลุภายในระยะเวลา 15 ปี ไว้ทั้งสิ้น 17 ประการ เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนเน้นให้ความสำคัญกับการปรับสมดุลทั้ง 3 มิติของการพัฒนาอย่างยั่งยืนทั้งในด้านเศรษฐกิจ สังคม และ สิ่งแวดล้อมในรูปแบบบูรณาการและการมีส่วนร่วมโดยไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง (Leave no one behind)
อาทิ Nike ได้ปรับเปลี่ยนกระบวนการผลิตเพื่อลดปริมาณขยะและการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ในขณะที่ Adidas โฟกัสไปที่การสร้างห่วงโซ่อุปทานที่เป็นมิตรต่อสิ่งเเวดล้อมมากยิ่งขึ้น และการลดการใช้ถุงพลาสติก
Walmart, IKEA และ H&M ได้ทำงานร่วมมือกับบรรดาซัพพลายเออร์ในการลดการสร้างปริมาณขยะ หาวิธีเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด รวมทั้งรณรงค์ไม่ซื้อสินค้าจากผู้ผลิตที่มีการจ้างงานอย่างผิดกฏหมาย
ส่วนระดับบุคลลอย่างเรา ๆ สามารถเป็นส่วนหนึ่งของการช่วยแก้ปัญหาภาวะโลกรวนได้ในชีวิตประจำวัน
เริ่มจากในครัว อาทิ การลดขยะอาหารในชีวิตประจำวัน จากสถิติพบว่า มีปริมาณอาหาร 1 ใน 3 ของโลก ถูกทิ้งเป็นขยะ หรือมากถึง 1,300 ล้านตันต่อปี ขยะอาหารเหล่านี้ในระหว่างกระบวนการย่อยสลายจะผลิตก๊าซมีเทนออกมา ซึ่งเป็นอีกหนึ่งสาเหตุของภาวะเรือนกระจก
จากนั้นใช้ถุงผ้าแทนถุงพลาสติกเพื่อลดปริมาณขยะ ปลูกต้นไม้ เพื่อช่วยดูดซับก๊าซคาร์บอนฯ เพราะต้นไม้ 1 ต้นดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ได้ 1 ตันตลอดอายุขัย เปลี่ยนมาใช้หลอดตะเกียบ หรือเปลี่ยนมาใช้เป็นหลอดไฟ LED แทน เพราะหลอดไฟ LED กินไฟน้อย สว่างมาก ไม่ทำให้เกิดความร้อน ไม่ก่อสารคาร์บอนไดออกไซด์ และอายุการใช้งานยาวนาน การเปลี่ยนหลอดไฟมาใช้ LED จึงเป็นอีกวิธีลดโลกร้อนง่าย ๆ ที่ทุกคนสามารถทำได้
หรือกินเนื้อสัตว์ให้น้อยลง เพราะการผลิตเนื้อสัตว์ใช้พลังงานและทรัพยากรมากกว่าการปลูกพืชและธัญพืช 18% ของก๊าซเรือนกระจกมาจากอุตสาหกรรมปศุสัตว์ ที่สำคัญ “ลด ใช้ซ้ำ และรีไซเคิลให้มากขึ้น” ลดขยะของบ้านตัวเองให้ได้ครึ่งหนึ่งจะช่วยลดคาร์บอนไดออกไซต์ได้ เป็นต้น
ภาพยนตร์โฆษณา “ภาวะโลกรวน”
ทั้งนี้ โครงการน่านแซนด์บอกซ์ เปิดตัวภาพยนตร์โฆษณา “ภาวะโลกรวน” รวนไปถึงทุกชีวิต ภาพยนตร์โฆษณาที่ประเดิมใช้คำว่า “ภาวะโลกรวน” เพื่อสะท้อนให้เห็นถึงปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมที่ส่งผลกระทบไปทุกด้านของชีวิต ไม่ว่าจะเป็นเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม หวังคนไทยทั่วประเทศตระหนักถึงปัญหา และหันมาใส่ใจปัญหาภาวะโลกรวน ที่ส่งผลให้รวนไปถึงทุกชีวิต ซึ่งทุกคนช่วยป้องกันบรรเทาภาวะโลกรวนได้ด้วยการปลูกต้นไม้ ฟื้นฟูป่า และประหยัดพลังงาน
คำว่า “ภาวะโลกรวน” ถูกนำมาทำแคมเปญโฆษณาประชาสัมพันธ์ เพื่อสร้างการรับรู้และความเข้าใจในเชิงลึกเพื่อให้คำนี้เป็นที่ยอมรับและนำไปใช้ในวงกว้าง เริ่มด้วยการทำภาพยนตร์โฆษณาแนวซุปเปอร์ฮีโร่ปราบเหล่าอสุรกาย พร้อมเพลงประกอบที่สนุกสนาน และสอดแทรกความรู้เกี่ยวกับสาเหตุและทางแก้ไขของภาวะโลกรวน อย่างน้อยได้รู้จักและเข้าใจว่าภาวะโลกรวน รวนอย่างไร กระทบไปถึงอะไรบ้าง และเราสามารถช่วยป้องกันหรือบรรเทาได้อย่างไร เมื่อตระหนักแล้วอยากให้คนไทยได้ตื่นตัวหันมาใส่ใจ นำไปสู่การเริ่มลงมือปฏิบัติเพื่อลดภาวะโลกรวน และทำให้โลกของเราน่าอยู่อย่างยั่งยืน
ภาพยนตร์โฆษณาเป็นเรื่องราวของแก๊งอสุรกายที่เกิดจากการกระทำของมนุษย์ ประกอบด้วย แล้งรวน แล้งจัดยาวนาน ฝนรวน น้ำท่วมฉับพลัน พายุรวน รุนแรงผิดฤดู อสุรกาย ทั้ง 3 ตัว เป็นตัวแทนปัญหาภาวะโลกรวนที่เกิดขึ้นในชื่อแก๊ง “ภาวะโลกรวน” สร้างความเดือดร้อนให้ชาวบ้านจนต้องกุมขมับถ้วนหน้า ไม่ว่าจะอยู่จุดไหน ทั้งในเมือง โรงงาน หรือไร่นา ก็หนีไม่พ้น แล้ววันหนึ่งก็มีฮีโร่ปรากฏตัวขึ้น นั่นก็คือ โปรโม กับโปรเม สองนักกอล์ฟสาวไทยที่เป็นตัวแทนของซุปเปอร์ฮีโร่ที่มาพร้อมอาวุธคู่กายในการปราบภาวะโลกรวนที่กวนโลก อาวุธที่ว่าคือการปลูกต้นไม้ ช่วยฟื้นฟูป่า และประหยัดพลังงาน อาทิ การแยกขยะ ลดใช้ถุงพลาสติก ประหยัดไฟ นั่นคือสิ่งที่ภาพยนตร์โฆษณาอยากสื่อสารกับพวกเราทุกคนว่าคุณก็เป็นฮีโร่ที่ช่วยลดภาวะโลกรวนได้
เพลงประกอบภาพยนตร์โฆษณาภาวะโลกรวน ดัดแปลงเนื้อหาจากเพลง “หมากัด” ของคุณเอกชัย ศรีวิชัย เพื่อให้คนดูจำได้ ผ่านท่อนที่บอกว่า “โอ้มาแล้วหนา ภาวะโลกรวน” โดยได้ศิลปินที่ร้องเพลงไทยภาษาไทยชัดเจนอย่าง “คุณเต๋า The Voice” มาช่วยขับร้อง เพราะต้องการทำนองเพลงที่ติดหู สนุกสนาน จดจำง่าย เข้าถึงคนไทยทุกเพศ ทุกวัยให้ฟังแล้วอยากจะขยับจังหวะตามเพลงลูกทุ่งและดนตรีสามช่า
เชิญชมคลิปวิดีโอ “แก๊งภาวะโลกรวน” โดยโครงการน่านแซนด์บอกซ์
#ภาวะโลกรวน #รวนไปถึงทุกชีวิต #น่านแซนด์บอกซ์
ข้อมูลบางส่วนอ้างอิงจาก: BWi ธนาคารแห่งประเทศไทย ศูนย์ภูมิอากาศ กรมมอุตุนิยมวิทยา TCDC
