Gen AI กลายเป็นเทคโนโลยีที่มาแรงที่สุดในปี 2024 ด้วยความสามารถในการสร้างสรรค์เนื้อหา รูปภาพ วิดีโอ และการสื่อสารที่ใกล้เคียงมนุษย์ ทำให้ถูกนำไปประยุกต์ใช้ในหลากหลายวงการ อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญทั้งในและต่างประเทศ ต่างออกมาแสดงความกังวลถึงความเสี่ยง โดยเฉพาะด้านจริยธรรม เช่น ความโปร่งใส ความน่าเชื่อถือ ความปลอดภัย และความเป็นส่วนตัว
สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (ETDA) โดย ศูนย์ธรรมาภิบาลปัญญาประดิษฐ์ (AIGC) จึงจัดงานสัมมนาออนไลน์ “AI Governance Webinar 2024 : จับเทรนด์ Gen AI พลิกโฉมทุกภาคส่วน….ใช้อย่างไรให้มีธรรมาภิบาล?” เพื่อให้ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับ Gen AI ครอบคลุมทั้งประโยชน์ โอกาส และความเสี่ยง รวมถึงแนวทางการใช้งานอย่างมีธรรมาภิบาล เพื่อสร้างสมดุลและความยั่งยืน
โดย ETDA เน้นย้ำว่า การใช้ Gen AI ต้องคำนึงถึงหลักจริยธรรม ความรับผิดชอบ และความโปร่งใส เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด และลดผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น
ผู้เชี่ยวชาญด้าน AI ต่างเห็นพ้องต้องกันว่า Gen AI เปรียบเสมือนเหรียญสองด้าน ที่นอกจากจะมอบประโยชน์ และสร้างโอกาสมากมาย ดังที่เราต่างประจักษ์ แต่ในขณะเดียวกันก็แฝงมาด้วย “ความเสี่ยง” ที่ต้องระวัง เช่น
- “อาการหลอน” (Hallucination) : Gen AI อาจสร้างผลลัพธ์ที่ดูน่าเชื่อถือ แต่กลับเป็นข้อมูลที่ไม่ถูกต้อง นำไปสู่ความเข้าใจผิด และการตัดสินใจที่ผิดพลาด ซึ่งเป็นประเด็นที่หลายองค์กรกังวล
- อคติและการเลือกปฏิบัติ (Bias and Discrimination) : ข้อมูลที่ใช้ฝึกฝน Gen AI อาจมีอคติซ่อนอยู่ ทำให้ผลลัพธ์ที่ได้มีความเอนเอียง และไม่เป็นกลาง
- ปัญหาลิขสิทธิ์: การใช้ Gen AI สร้างภาพหรือข้อความ อาจละเมิดลิขสิทธิ์โดยไม่รู้ตัว เนื่องจาก AI ดึงข้อมูลจากแหล่งต่างๆ ซึ่งอาจรวมถึงผลงานที่มีลิขสิทธิ์
- การละเมิดข้อมูลส่วนบุคคล: หากไม่มีการควบคุม Gen AI อาจนำข้อมูลส่วนบุคคล หรือความลับ ไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาต
- ความไม่แน่นอนของผลลัพธ์: แม้ป้อนคำสั่งเดียวกัน แต่ Gen AI อาจให้ผลลัพธ์ที่แตกต่างกัน
- ความเข้าใจ Gen AI ไม่เพียงพอ: อาจทำให้ใช้ประโยชน์ Gen AI ได้ไม่เต็มที่ หรือตัดสินใจผิดพลาด
- การใช้งานโดยผู้ไม่หวังดี: Gen AI อาจถูกนำไปใช้ในทางที่ผิด เช่น สร้างข่าวปลอม หรือหลอกลวง
จะเห็นได้ว่า Gen AI แม้ทรงพลัง แต่ก็มีด้านมืด ดังนั้น การใช้ Gen AI อย่างชาญฉลาด รู้เท่าทัน และมีความรับผิดชอบ จึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้เราได้รับประโยชน์สูงสุด และลดความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นให้น้อยที่สุด
ความเสี่ยงจากการไม่ใช้ Gen AI
การที่สังคมและองค์กรต่าง ๆ กำลังก้าวเข้าสู่ยุคของ Gen AI อย่างรวดเร็ว แต่เรากลับไม่ปรับตัวหรือใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีนี้ อาจทำให้เรา “เสี่ยง” ในหลายด้าน ไม่ว่าจะเป็น
- เสียโอกาสในการพัฒนา: องค์กรที่ไม่ใช้ Gen AI อาจพลาดโอกาสในการเพิ่มประสิทธิภาพ ลดต้นทุน และพัฒนาสินค้าและบริการใหม่ ๆ
- เสียเปรียบในการแข่งขัน: ในขณะที่คู่แข่งนำ Gen AI มาใช้ องค์กรที่ไม่ใช้ อาจเสียเปรียบในด้านความเร็ว ความแม่นยำ และประสิทธิภาพ
- ถูกทิ้งไว้ข้างหลัง: Gen AI กำลังเปลี่ยนแปลงวิธีการทำงานในหลายอุตสาหกรรม การไม่ปรับตัวอาจทำให้เราตามไม่ทันและถูกทิ้งไว้ข้างหลัง
หัวใจสำคัญของการใช้ Gen AI คือการหาจุดสมดุลระหว่างประโยชน์และความเสี่ยง ไม่ใช่การกลัวจนไม่กล้าใช้ หรือกล้าจนไม่กลัวอะไร แต่ต้องใช้ Gen AI อย่างมีความรับผิดชอบ มีจริยธรรม และคำนึงถึงธรรมาภิบาล
ความรับผิดชอบในการใช้ Gen AI เป็นของทุกฝ่าย ไม่ว่าจะเป็น
- ผู้พัฒนา: ต้องพัฒนา Gen AI ให้มีความปลอดภัย น่าเชื่อถือ ลดอคติ และสอดคล้องกับหลักจริยธรรม พร้อมกำหนดกรอบการใช้งานที่ชัดเจน
- ผู้ใช้งาน: ต้องมีความรู้ความเข้าใจ (AI literacy) ใช้ Gen AI อย่างมีสติ รู้จักแยกแยะงานที่เหมาะสม และคำนึงถึงผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น รวมถึงการรักษาความปลอดภัยของข้อมูล
- ภาครัฐ: ต้องส่งเสริม AI Literacy สนับสนุน AI Transformation และพัฒนากฎระเบียบ มาตรฐาน และกรอบธรรมาภิบาลให้ทันต่อเทคโนโลยี
แม้ประเทศไทยยังไม่มีกฎหมายเฉพาะสำหรับ AI แต่ก็มีกฎหมายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น กฎหมายลิขสิทธิ์ PDPA และกฎหมายไซเบอร์ รวมถึงมีคู่มือแนะนำการใช้ Gen AI อย่างมีธรรมาภิบาล เช่น แนวทางจากศูนย์ AIGC by ETDA ซึ่งองค์กรต่างๆ สามารถนำไปปรับใช้ได้
ยุคนี้ Gen AI ไม่ใช่แค่ทางเลือก แต่เป็นสิ่งจำเป็นที่ทุกคนต้องเรียนรู้และปรับตัว เพื่อคว้าโอกาส ลดความเสี่ยง และก้าวไปข้างหน้าอย่างมั่นคง
Gen AI: ยุคใหม่ ใครไม่ใช้…เสี่ยงกว่า
เคยได้ยินไหมว่า “ไม่ใช้ Gen AI ก็เสี่ยง” ใช่แล้ว! ในยุคที่ Gen AI กำลัง Disrupt ทุกวงการ ผู้เชี่ยวชาญกลับมองว่า “ความเสี่ยงจากการไม่ใช้” น่ากลัวไม่แพ้ “ความเสี่ยงจากการใช้” เลยทีเดียว
ลองคิดดูว่า ถ้าวันหนึ่ง โลกเต็มไปด้วย Gen AI คนส่วนใหญ่ องค์กรส่วนใหญ่ ใช้ Gen AI กันหมด แล้วเราล่ะ? ถ้าไม่ปรับตัว ไม่เรียนรู้ ไม่ใช้ประโยชน์จาก Gen AI เราจะกลายเป็น “คนตกยุค” “องค์กรล้าหลัง” ทันที
“ไม่ใช้ Gen AI” เสี่ยงอย่างไร?
- เสียโอกาส: พลาดโอกาสในการเพิ่มประสิทธิภาพ ลดต้นทุน สร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ
- เสียเปรียบ: คู่แข่งนำ Gen AI มาใช้ แซงหน้า ธุรกิจเติบโต ส่วนเรากลับอยู่กับที่
- ตกยุค: ไม่สามารถแข่งขันในตลาด ที่ Gen AI กำลังเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว
แล้วเราควรทำอย่างไร?
ผู้เชี่ยวชาญแนะนำว่า ไม่ใช่แค่ “กลัว” จนไม่กล้าใช้ หรือ “กล้า” จนไม่กลัวอะไร แต่ต้อง “หาจุดสมดุล” ระหว่างประโยชน์และความเสี่ยง ใช้ Gen AI อย่างชาญฉลาด มีความรับผิดชอบ และยึดมั่นในจริยธรรม
ความรับผิดชอบในการใช้ Gen AI เป็นของทุกคน
- ผู้พัฒนา: ต้องพัฒนา Gen AI ที่ปลอดภัย น่าเชื่อถือ โปร่งใส ตรวจสอบได้ และสอดคล้องกับหลักจริยธรรม
- ผู้ใช้งาน: ต้องเรียนรู้ ทำความเข้าใจ (AI Literacy) ใช้ Gen AI อย่างมีสติ รู้เท่าทัน และรับผิดชอบ
- ภาครัฐ: ต้องส่งเสริม AI Literacy สนับสนุน AI Transformation และพัฒนากฎระเบียบ มาตรฐาน และกรอบธรรมาภิบาลให้ทันสมัย
แม้ประเทศไทยยังไม่มีกฎหมาย AI โดยเฉพาะ แต่เรามีกฎหมายอื่นๆ เช่น กฎหมายลิขสิทธิ์ PDPA และกฎหมายไซเบอร์ ที่ช่วยคุ้มครอง รวมถึงมีคู่มือแนะนำการใช้ Gen AI อย่างมีธรรมาภิบาล จากหน่วยงานต่างๆ เช่น ETDA
Gen AI ไม่ใช่แค่ “เทรนด์” แต่เป็น “อนาคต” อย่าปล่อยให้ความกลัว มาปิดกั้นโอกาส ถึงเวลาแล้วที่เราต้อง “เรียนรู้” “ปรับตัว” และ “ก้าวไปข้างหน้า” พร้อมๆ กับ Gen AI
Gen AI มาแรง! แต่…อย่าลืมพัฒนาทักษะแห่งอนาคต!
ในยุคที่ Gen AI แทรกซึมเข้ามาในชีวิตประจำวัน จนหลายคนอดกังวลไม่ได้ว่า “มนุษย์จะถูก AI แย่งงาน” แต่ สิ่งที่น่ากังวลยิ่งกว่า คือ “มนุษย์จะสูญเสียทักษะสำคัญ”
ผู้เชี่ยวชาญคาดการณ์ว่า การพึ่งพา Gen AI มากเกินไป อาจทำให้เราสูญเสีย “ทักษะแห่งอนาคต” ที่จำเป็น เช่น ทักษะการอ่าน การเขียน การคิดวิเคราะห์ ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อเด็กและเยาวชน ที่อาจขาดโอกาสในการฝึกฝน
แล้วทักษะอะไรบ้างล่ะ? ที่เราต้องมีในยุค Gen AI
- ทักษะทางปัญญา (Cognitive Skills) : การคิด วิเคราะห์ แก้ปัญหา เรียนรู้ และจดจำ
- Prompt Engineering : การตั้งคำถาม หรือสั่งงาน Gen AI อย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด
- ความฉลาดทางอารมณ์ (Emotional Intelligence) : การเข้าใจ และจัดการอารมณ์ ซึ่งเป็นสิ่งที่ AI ยังทำไม่ได้
Gen AI คือ “เครื่องมือ” ไม่ใช่ “ตัวแทน” เราต้องเรียนรู้ที่จะใช้ Gen AI อย่างชาญฉลาด มีสติ และคำนึงถึงจริยธรรม เพื่อให้ Gen AI เป็น “ผู้ช่วย” ที่ช่วยยกระดับศักยภาพของมนุษย์ อย่างแท้จริง
The Global Forum on the Ethics of AI 2025
เพื่อตอกย้ำถึงความสำคัญของจริยธรรม AI ประเทศไทยเตรียมเป็นเจ้าภาพจัดงานระดับโลก “The Global Forum on the Ethics of AI 2025” ครั้งแรกในเอเชียแปซิฟิก ระหว่างวันที่ 24-27 มิถุนายน 2568 ณ กรุงเทพฯ โดยมีผู้นำ และผู้เชี่ยวชาญกว่า 800 คน จาก 194 ประเทศ มาร่วมแลกเปลี่ยน และกำหนดอนาคตจริยธรรม AI ของโลก
